System kaucyjny ustawa

Poniżej znajdziesz podsumowanie najważniejszych zmian zawartych w Ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2023 poz. 1852). Tekst skupia się na kluczowych kwestiach — jeśli będziesz chciał, mogę przygotować też analizę „dla przedsiębiorców” lub „dla sklepów”.

Kluczowe zmiany i nowe elementy

1. Wprowadzenie definicji i zasad działania systemu kaucyjnego

   • W art. 1 ustawy dodano definicję „systemu kaucyjnego” jako systemu, w którym przy sprzedaży produktów w opakowaniach na napoje (jednorazowych lub wielokrotnego użytku) pobierana zostaje kaucja, a zwracana w momencie zwrotu odpowiedniego opakowania lub odpadu opakowaniowego.

   • Dodano również definicje: „kaucji”, „użytkownika końcowego”, „wprowadzającego produkty w opakowaniach na napoje” oraz „wprowadzającego bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje”.

   • Zmiany w ustawie nakładają obowiązek osiągnięcia określonych poziomów selektywnego zbierania opakowań objętych systemem kaucyjnym.

2. Obowiązki wprowadzających napoje i systemu kaucyjnego

   • Przedsiębiorcy, którzy wprowadzają produkty w opakowaniach na napoje lub wprowadzają je bezpośrednio, zostają objęci dodatkowymi obowiązkami: m.in. osiągania poziomów zbierania dla opakowań objętych systemem.

   • Wprowadzający muszą prowadzić odpowiednią ewidencję (liczba, pojemność, masa opakowań) w odniesieniu do opakowań objętych systemem kaucyjnym.

   • W przypadku niewykonania obowiązków dotyczących poziomów selektywnego zbierania lub przystąpienia do systemu kaucyjnego przewidziane są opłaty produktowe – także z konkretną maksymalną stawką (do 25 zł za 1 kg) przy nieosiągnięciu obowiązku.

3. Zasady funkcjonowania systemu kaucyjnego

   • System obejmuje terytorium całego kraju oraz musi zagwarantować powszechny i równy dostęp dla użytkowników końcowych, wprowadzających napoje, punktów zbierania – bez względu na wielkość sklepu czy punktu.

   • Prowadzenie systemu kaucyjnego wymaga uzyskania zezwolenia przez specjalny podmiot („podmiot reprezentujący”) – spółka akcyjna, z określonym kapitałem, z siedzibą w Polsce, realizująca wyłącznie działalność związaną z opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.

   • Podmiot reprezentujący ma obowiązki m.in.: odbierania opakowań i odpadów objętych systemem, finansowania wypłat kaucji, prowadzenia rozliczeń, ewidencji, sprawozdań.

4. Oznakowanie i wysokość kaucji

   • Opakowania objęte systemem muszą być oznakowane – wprowadzający są zobowiązani umieścić na opakowaniu informację „objęte systemem kaucyjnym” oraz określić wysokość kaucji.

   • Ustawa przewiduje maksymalną wysokość kaucji – do 2 zł za opakowanie. Konkretne stawki dla poszczególnych rodzajów opakowań będą określone w rozporządzeniu.

5. Obowiązki sklepów i punktów handlowych

   • Sklepy powyżej określonej powierzchni są obowiązane uczestniczyć w systemie kaucyjnym: przy powierzchni powyżej 200 m² – co najmniej pobierania i zwracania kaucji oraz zbierania pustych opakowań i odpadów. Dla mniejszych sklepów (poniżej 200 m²), jeśli oferują napoje w opakowaniach objętych systemem, obowiązek ograniczony jest do pobierania kaucji.

   • Punkt handlowy musi umieszczać w widocznym miejscu informacje dla użytkowników końcowych o warunkach zwrotu opakowań i kaucji.

6. Przejrzystość, ewidencja i sprawozdawczość

   • Podmiot reprezentujący oraz sklepy/punkty zbierania mają obowiązek prowadzić ewidencję (liczba, pojemność, masa opakowań, liczba pobranych/zwro- conych kaucji) oraz składać sprawozdania roczne.

   • Dokumenty muszą być przechowywane przez 5 lat.

Co to oznacza w praktyce?

Dla różnych grup interesariuszy (producentów i importerów napojów, sklepy detaliczne i hurtowe, operatorzy systemu kaucyjnego) ustawa wprowadza konkretne, nowe obowiązki, które mają na celu przede wszystkim:

• zwiększenie poziomu recyklingu i selektywnego zbierania opakowań,

• promowanie gospodarki obiegu zamkniętego poprzez system kaucyjny,

• zapewnienie jasnych i czytelnych zasad działania systemu dla konsumentów i przedsiębiorców,

• ukierunkowanie kosztów i odpowiedzialności po stronie tych, którzy wprowadzają opakowania na rynek (zasada „zanieczyszczający płaci” w pewnym sensie).

Dla konsumenta oznacza to prostszy zwrot opakowania, jasne oznaczenie na produkcie („objęte systemem kaucyjnym”) oraz możliwość odzyskania kaucji. Dla sklepu – konieczność adaptacji logistycznej (zbiórka, przechowywanie, ewidencja) oraz informacyjnej (umieszczenie komunikatów). Dla producenta/importera – obowiązek monitorowania własnej masy wprowadzanych napojów, raportowania, uczestnictwa w systemie i ponoszenia kosztów systemu.

Najważniejsze terminy i daty

• Ustawa weszła w życie 12 września 2023 r. (wydanie Dziennika Ustaw).

• Kluczowe zmiany odnoszą się do opakowań na napoje – jednorazowych i wielokrotnego użytku – objętych załącznikiem nr 1a do ustawy.

• Producent/importer powinien osiągać poziomy selektywnego zbierania od roku kalendarzowego, w którym stosuje się obowiązki określone w art. 21a.